نقشه برداری یکی از قدیمی ترین فن های مورد استفاده بشر بوده و از آن برای تعیین حدود اراضی استفاده می کرده اند. اما با پیشرفت آبادی ها و بالا رفتن ارزش زمین های شهرها و مزارع، اهمیت نقشه برداری بیشتر نمود پیدا می کند، بطوریکه در حال حاضر ارزش بالای زمین‌ها در شهرهای بزرگ باعث شده است در تهیه حدود املاک دقت بالایی را به کار ببرند و این دقت بالا لازمه اش تهیه نقشه های بزرگ مقیاس است. این نوع نقشه برداری که باعث تهیه نقشه های بزرگ مقیاس می شود را نقشه برداری ثبتی یا کاداستر گویند.
کاداستر
مجموعه دفاتر و اسنادی است که دلالت بر مساحت اراضی مزروعی و غیر مزروعی و ابنیه و املاک و نقشه و حدود ترسیمی آنها در مناطق مختلف کشور می کند و غرض از آن تعیین مالیات های اراضی بر حسب ارزش املاک و منافع آنهاست. یکی از اهداف کاداستر شهری تعیین نوع املاک برای ارزیابی مالیاتهای اراضی برحسب ارزش آنها است. یکی از دیگر مهمترین اهداف کاداستر شهری رفع دعاوی مربوط به املاک است که در این صورت دادگاه مراتب را در اختیار سازمان ثبت اسناد و املاک قرار می دهد تا سازمان با اعزام نقشه بردار سرزمین و برداشت دقیق املاک حدود و موقعیت ملک‌ها را مشخص نماید تا از این طریق به دعوای طرفین خاتمه داده شود. دیگر هدف کاداستر تهیه نقشه های دقیق با حدود دقیق برای صدور سند مالکیت است. برای ارتقا از این مرحله به سیستمی کارآمد و جامع که شامل زیر سیستم های متعدد و متفاوت نیز باشد، خودکاری (اتوماسیون) یک اصل است. سیستم اطلاعات زمین ابزاری است برای تصمیم گیری های قانونی مدیریتی و اقتصادی و کمکی که برای برنامه ریزی و توسعه از یک سو شامل یک پایگاه داده ها حاوی اطلاعات فیزیکی فضایی و زمین مرجع برای یک ناحیه مشخص می شود و از سوی دیگر فن های جمع آوری، به هنگام سازی، پردازش و توزیع قانونمند داده ها را در بر می گیرد. برای انجام کاداستر از سیستمها و تکنیکهای چون GPS، GIS، فتوگرامتری (تبدیل تصاویر ماهواره ای و عکسهای هوائی به نقشه) و غیره استفاده می شود.
GPS سیستمی است که دامنه کاربرد و کارآیی آن از محدوده علوم مهندسی نقشه برداری، ژئودزی و فتوگرامتری فراتر رفته و دیگر شاخه ها را همانند سنجش از دور، جغرافیا، محیط زیست، ژئوفیزیک، حمل و نقل، ناوبری، ترافیک و غیره در بر گرفته است. GPS همان سیستمی است که توانسته در مدت زمان کوتاهی در اثر علوم مهندسی کارایی خویش را به اثبات برساند. از جمله این مسائل تعیین موقعیت دقیق نقاط ژئودزی است که استفاده از روش های سنتی نقشه برداری، همانند نجوم ژئودزی، نیاز به محاسبات پیچیده و زمان طولانی دارد. اما GPS به راحتی می تواند تعیین موقعیت نماید. بزرگترین کشتی ها و هواپیماها در بدترین شرایط جوی به وسیله GPS به راحتی می تواند تعیین موقعیت نماید. با کاربرد روزافزون نقشه های بزرگ مقیاس نارسائی نقشه برداری زمینی آشکار شد. برای از بین رفتن مشکلات اساسی نقشه برداری زمینی فکر استفاده از عکس در نقشه برداری قوت گرفت و رشته فتوگرامتری بوجود آمد و این رشته امروز در اغلب رشته های علمی و فنی بصورت ابزاری دقیق و سریع درآمده است. فتوگرامتری فن یا علمی است که از عکس برای تعیین شکل اندازه ها، وضعیت جسم در فضا و بالاخره مطالعه ساختمان و خواص دیگر آن بکار می رود. با وجود این هنوز هم اولین کاربرد فتوگرامتری یعنی تهیه نقشه مهمترین مورد استفاده از آن را تشکیل می دهد. GIS یک مجموعه ابزار نیرومند و قوی برای جمع آوری، ذخیره سازی و بازیافت است. وسیله ای جهت بسط و گسترش کاربرد نقشه هاست. ورود کامپیوتر و دور سنجی و الکترونیک در علوم جغرافیایی و نقشه برداری ضمن دقت اندازه گیری و محاسبات ترسیم و تهیه نقشه، در هزینه و زمان و نیروی متخصص صرفه جویی روزافزونی را بوجود آورده است. سیستم اطلاعات جغرافیایی فرآیند برقراری تعیین موقعیت محل شناسایی عوارض و پدیده ها و بیان چگونگی آنها است. برای فعالیت سیستم اطلاعات جغرافیایی سه جز» اصلی نیز است:
- شرایط و محیط کار که از مجموعه نرم افزار و سخت افزار تشکیل شده است.
- داده ها و اطلاعات (Data)
- مراکز استفاده کننده از سیستم اطلاعات جغرافیایی: که مدیران اجرایی و برنامه ریزان جامعه بیشترین استفاده کنندگان را تشکیل می دهند.
کاربرد GIS در مدیریت منابع طبیعی، برنامه ریزی های توسعه برنامه ریزی شهری و روستایی (کاربردی اراضی، کاداستر و داده های آماری)، طرح ریزی ملی و منطقه ای امکان پذیر است.
منابع اطلاعات جغرافیایی ۱٫ نقشه ۲٫ عکس هوائی ۳٫ تصاویر ماهواره ای است.
نوشته جمال احمدی ظفر آبادی – کارمند فنی کاداستر و مسئول روابط عمومی اداره کل ثبت کردستان
مطالب مرتبط:
۱. آموزش تفکیک – بخش یک
۲. آموزش تفکیک – بخش دو
۳. کاداستر سوئیس | Swiss Cadastre
