داده هایی که قسمتی از سطح زمین و یا عوارض موجود روی آن را توصیف می کنند را می توان به عنوان داده های جغرافیایی و یا مکانی دانست. چنین داده هایی نه تنها شامل داده های علمی و کارتوگرافی می باشند بلکه عکس ها، فیلم ها، اسناد زمین، اطلاعات سفر، پایگاه داده های مشتری، ثبت اموال، اسناد و مدارک حقوقی و امثال آن را نیز شامل می شوند. ما همچنین عبارت “عوارض جغرافیایی” و یا به اختصار “عوارض” را در اشاره به اشیای واقع بر سطح زمین که موفعیت آنها از قبل اندازهگیری و توصیف شده است نیز بکار می بریم.
داده هایی که قسمتی از سطح زمین و یا عوارض موجود روی آن را توصیف می کنند را می توان به عنوان داده های جغرافیایی و یا مکانی دانست.
داده هایی که قسمتی از سطح زمین و یا عوارض موجود روی آن را توصیف می کنند را می توان به عنوان داده های جغرافیایی و یا مکانی دانست. چنین داده هایی نه تنها شامل داده های علمی و کارتوگرافی می باشند بلکه عکس ها، فیلم ها، اسناد زمین، اطلاعات سفر، پایگاه داده های مشتری، ثبت اموال، اسناد و مدارک حقوقی و امثال آن را نیز شامل می شوند. ما هم چنین عبارت “عوارض جغرافیایی” و یا به اختصار “عوارض” را در اشاره به اشیای واقع بر سطح زمین که موفعیت آنها از قبل اندازهگیری و توصیف شده است نیز بکار میبریم. عوارض ممکن است طبیعی باشند (رودخانه ها، پوشش گیاهی)، یا سازه های ساخت بشر(جاده ها، خطوط لوله، ساختمانها) و یا طبقه بندی ها (شهرستان ها، قطعات زمین، تقسیمات سیاسی) باشند. نقشه های کارتوگرافی متداول، جهان واقعی را با استفاده از مجموعه ای از نقاط، خطوط و سطوح، به همراه اطلاعات متنی اضافه برای توصیف عوارض، نشان می دهند. GIS نقشه ها را در یک روش مشابه ایجاد می کند اما در آنها عوارض ظاهر شده برروی نقشه، به عنوان موجودیت های مجزا که اطلاعات دیگری به عنوان “صفات” با آن ها ذخیره شده است، ذخیره می شوند. شایان ذکر است که دو عبارت عارضه و شی معمولا بجای یکدیگر استفاده می شوند.
صفات = Attributes
عارضه = Feature
شی = Object
داده های مکانی یک رابطه آشکار میان جنبه های هندسی و توصیفی اطلاعات ارائه شده برقرار می کنند به طوری که هردوی آنها همیشه در دسترس می باشند.
عوارض جغرافیایی یا مکانی
چهار جنبه اصلی وجود دارد که داده ها را واجد شرایط مکانی بودن میکند. در مرحله اول، داده های مکانی یک رابطه آشکار میان جنبه های هندسی و توصیفی اطلاعات ارائه شده برقرار می کنند به طوری که هردوی آنها همیشه در دسترس می باشند. به عنوان مثال اگر برخی عوارض بر روی صفحه نمایش نقشه پررنگ شده باشند، سطرهایی از جدول توصیفی مربوطه که شامل صفات آن عوارض هستند نیز (به طور اتوماتیک) پررنگ خواهند شد. اگر یک یا چندتای این عوارض در نقشه تصحیح شده باشند، آن تغییرات نیز به طور خودکار در جدول بهنگام خواهند شد و بالعکس. بنابراین، یک ارتباط پویا میان هندسه یک عارضه و صفات آن وجود دارد.
در مرحله دوم، دادههای مکانی به مکان های شناخته شده روی سطح زمین اشاره می کنند، به عنوان مثال آنها زمین مرجع هستند. برای اطمینان از اینکه یک مکان بطور دقیق ثبت شده است، دادههای مکانی باید به یک سیستم مختصات، یک واحد اندازه گیری و یک سیستم تصویر تطبیق داده شوند، وقتی دادههای مکانی نمایش داده میشوند، دارای مقیاس خاصی درست مانند یک نقشه آنالوگ هستند، اما در GIS این مقیاس قابل اصلاح میباشد.
همچنین، داده های مکانی تمایل به طبقه بندی شدن براساس نوع عارضه ای که نشان می دهند دارند، به همین دلیل گاهی آنها را با عنوان “عارضه مبنا”[۱] توصیف میکنند. به عنوان مثال، عوارض سطحی به طور مجزا از عوارض خطی یا نقطه ای ذخیره می شوند و در کل، نمی توانند در همان ساختار فایل وجود داشته باشند.
[۱]– Feature based
دادههای مکانی به مکان های شناخته شده روی سطح زمین اشاره میکنند، به عنوان مثال آنها زمین مرجع هستند.
در نهایت، داده های مکانی اغلب در لایه های مختلف “موضوعی”[۱] ، هریک برای ثبت مجموعه ای از عوارض یا پدیده ها طبقه بندی می شوند. به عنوان مثال، رودها، جادهها، خطوط راه آهن و کاربری اراضی، بجای ثبت در یک فایل بزرگ، در لایه های مجزا ذخیره می شوند. به همان شیوه، در هر موضوع ممکن است زیرموضوعاتی از همان نوع عارضه وجود داشته باشند که می توانند بطور مفیدی با هم گروه بندی شوند، مانند کلاس های مختلف جاده ها و خطوط راه آهن، که همگی آنها عوارض خطی متعلق به گروه حمل و نقل می باشند. این موضوع همچنین مدیریت داده ها، دستکاری و تجزیه و تحلیل آنها را موثرتر خواهد کرد.
[۱]– Thematic
داده های مکانی تمایل به طبقه بندی شدن براساس نوع عارضه ای که نشان می دهند دارند، به همین دلیل گاهی آنها را با عنوان “عارضه مبنا” توصیف می کنند.
ساختار لایه ای داده های مکانی
داده های مکانی اغلب در لایه های مختلف “موضوعی”، هریک برای ثبت مجموعه ای از عوارض یا پدیده ها طبقه بندی می شوند. به عنوان مثال، رودها، جاده ها، خطوط راه آهن و کاربری اراضی، بجای ثبت در یک فایل بزرگ، در لایه های مجزا ذخیره می شوند.
منبع:
Jian Guo Liu, Philippa J. Mason, Imperial, “Essential Image Processing and GIS for Remote Sensing”, College London, UK
