کنترل عبور و مرور با GIS: نقش تاثیرگذار “GIS” در مدیریت حمل و نقل شهری

عیسی نریمانی: سیستم GIS که آن هم یک سیستم ماهواره ای است، نقش تاثیرگذارتری در مدیریت حمل و نقل شهری دارد و در واقع دارای کاربردهای بسیار گسترده تری است.

GIS سامانه اطلاعات جغرافیایی در اصل نقشه زنده ای است که تصاویر آن از ماهواره‌های اطلاعاتی که در فاصله نزدیک تری نسبت به زمین در گردشند، گرفته می شود. این تصاویر ارسالی از ماهواره ها توسط پردازنده ها (کامپیوترها)، پردازش و تحلیل می شود.

پروفسور فرانک استاد دانشگاه وین اتریش در خصوص وضعیت بکارگیری این تکنولوژی در کشورهای جهان به خبرنگار ایمنا می گوید: وین یکی از اولین شهرهای که از این تکنولوژی استفاده کرده است و نزدیک به ۴۰ سال در این حوزه فعالیت داشته است، اما در اکثر کشورهای اروپایی و آمریکایی مانند ایران این فناوری نزدیک به ۲۰ سال است که در حال اجرا است.

سازمان فاوا شهرداری اصفهان که متولی پیاده سازی پروژه های شهری مرتبط با تکنولوژی در حوزه مدیریت شهری در استان اصفهان است نیز چند سالی می‌شود که در این حوزه فعالیت گسترده خود را آغاز کرده است و نمونه عینی آن را می توان در کنترل ترافیک شهری از طریق سیستم های جی پس اس و همچنین کنترل عبور مرور اتوبوس های درون شهری شرکت اتوبوسرانی شهرداری اصفهان دید. هرچند با راه اندازی سرویس جی آی اس کنترل عبور مرور به نحو شایسته تری قابل کنترل خواهد بود.

سامانه‌های جی آی اس مهمترین ابزارهای مدیریت شهری در تمام دنیا

مدیرعامل سازمان فاوا شهرداری اصفهان در گفتگو با ایمنا یکی از مهمترین ابزارهای مدیریت شهری در تمام دنیا را سامانه های جی آی اس می داند و می‌افزاید: با توجه به پیچیدگی هایی که در شهرهای بزرگ وجود داد سامانه های اطلاعاتی مکان مند یا جی آی اس می تواند ابزاری راه گشا باشد.

همایون یزدان پناه ادامه می دهد: سازمان فاوا شهرداری اصفهان در این زمینه نزدیک به ۱۸ سال است که فعالیت می کند. فعالیت در این حوزه بسیار سنگین است چرا که با دانش جدید و هزینه بالا در این راه روبرو هستیم.

مدیرعامل سازمان فاوا شهرداری اصفهان می گوید: در این پروژه باید عکس های هوایی توسط هواپیما و ماهواره گرفته شود و بر روی این عکس ها پردازش انجام شود و نهایتا اطلاعات را از روی عکس ها استخراج کنیم و این استخراج اطلاعات مورد استفاده مدیران شهری قرار بگیرد. ایجاد جی آی اس بسیار پر هزینه است. یزدان پناه با بیان اینکه استخراج اطلاعات شهری به برنامه ریزی هرچه بهتر مدیران شهری کمک می کند، اظهارمی‌کند: ایجاد جی آی اس بسیار پر هزینه است و برای این کار هزینه های میلیاردی به سیستم مدیریت شهری تحمیل می شود.

وی با اشاره به اینکه این تکنولوژی با عکس گرفتن تفاوت دارد، تاکید می کند: در عکس ها فقط یک تصویری بدون اطلاعات دقیق از شهر در اختیار داریم ولی در جی آی اس اندازه ها و مقیاس ها واقعی است و ما علاوه بر ابعاد واقعی می توانیم سیستم های شهری را بر روی آن پیاده کنیم.

مدیرعامل سازمان فاوا شهرداری اصفهان می افزاید: در ۱۸ سال فعالیتی که در این حوزه داشته ایم سعی کردیم زیرساخت های نقشه ای شهر را تکمیل کنیم و در داخل مجموعه شهرداری سرویس دادیم و حالا تمام حوزه های شهرداری از نقشه های جی آی اس استفاده می کنند.

یزدان پناه با بیان اینکه وضعیت باید به نحوی باشد که مردم هم بتوانند نقشه جی آی اس اصفهان را در اختیار داشته باشند، می گوید: اطلاعات نقشه ای مانند یخی است که اگر به طور مرتب به روز نشود قابلیت استفاده خود را از دست می دهند.

نبود مدیریت واحد شهری؛ پیاده سازی سیستم جی آی اس را مشکل می کند

صدای آژیر آمبولانس ها و ماشین های آتش نشانی موضوعی است که در اکثر اوقات در سطح شهر با آن روبرو هستیم، مهم صدای آژیر نیست و این مسئله از آنجا جدی می شود که در یک روز ترافیکی خودروها اجازه امدادرسانی را به اورژانس و آتشنشانی را ندهند. در اینجاست که یک تکنولوژی مسیریاب دقیق کار را می تواند برای امداد رسانی هموار کند، اما به دلیل نبود سستم مدیریت واحد شهری علیرغم برگزاری جلسات متعدد در استان اصفهان، به نظر می رسد پیاده سازی چنین تکنولوژی برای مدیریت بهتر شهر در تمامی حوزه ها کاری دشوار باشد. یزدان پناه مدیرعامل سازمان فاوا شهرداری اصفهان در این خصوص می گوید: داشتن جی آی اس شهری منوط به همکاری تمامی ارگان ها علاوه بر شهرداری است و اداره اورژانس اصفهان، و اداره پلیس اصفهان و ارگان هایی که بحث تاسیساتی را در سطح شهر بر عهده دارند باید با ما همکاری کنند.

مدیرعامل سازمان فاوا شهرداری اصفهان ادامه می دهد: مسئولین فرمانداری، استانداری و شورای شهر در این قضیه تلاش کنند تا هماهنگی میان ارگان ها صورت بگیرد تا اگر مدیریت واحد شهری نداریم، مدیریت هماهنگ داشته باشیم. با تمامی این تفاسیر به نظر می رسد کنترل منطقی عبور مرور بی شمار خودرو، روزانه در اصفهان با سیستم های قدیمی دیگر منطقی نباشد و با توجه به وجود تکنولوژی های نوین در این حیطه شاید بتوان با کمی برنامه ریزی و هماهنگی بیشتر ارکان های مختلف مدیریت شهری آینده ای بهتر را برای شهر متصور شد. گفتنی است نیاز به حمل و نقل ، به تاریخ تمدن بر می گردد . اولین یا ابتدایی ترین تسهیلات حمل و نقل، گذرگاه هایی بودند که از طریق باز کردن مسیر، در جنگل ها ساخته شدند . و نیزبرای عبور حیوانات اهلی راه ها عریض تر و بهتر گردیدند . با اختراع چرخ و استفاده از آن راه سازی پیشرفت کرد . اکثر راه های اولیه به واسطه رومی ها ساخته شد. تا قرن هفده و هجده روش های راه سازی رومیان در بسیاری از کشورها و به ویژه اروپا ، مورد استفاده قرار گرفت. اولین اصول راه سازی مدرن بوسیله Telford Macadam و Trisaguet توسعه یافت. این افراد روش های سنتی راه را بهبود بخشیدند. در سال ۱۸۸۵م با اختراع موتور درون سوز بنزینی به وسیله Dimler و Benz، چهره کلی حمل و نقل دگرگون گردید . در سالهای ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۰، طرح هندسی و سازه ای راه اهمیت ویژه ای یافت و تحقیقات زیادی در این زمینه صورت گرفت و مهندسی راه به عنوان یکی از مواد درسی در دانشگاه ها مطرح گردید .با رشد سریع شهرها و ترافیک در جاده ها و همچنین افزایش سرعت ، مسئله تراکم و تصادفات مطرح گردید. بدین ترتیب مسائل ترافیک و جاده ها، با همه پیچیدگی های آن مورد توجه واقع شدند. این مسائل شامل ارتباط داخلی طبیعت شهر و قوانین فیزیکی زمان ، فاصله و حرکت می گردیدند . بنا براین موضوع جدید مهندسی ترافیک به وجود آمد، که بر مطالعه و اصلاح عملکرد ترافیک در شبکه جاده ها، تقاطع ها و پایانه ها تاکید دارد. در سال ۱۸۵۰ چهار شهر با جمعیت بیش از یک میلیون نفر در جهان وجود داشت. در سال ۱۹۵۰، در حدود صد شهر با این جمعیت وجود داشته است.

نوشته: دکترعیسی نریمانی | مدرس دانشگاه و مشاور شهردارسابق کلانشهر تبریز