? کهکشان M81 در برابر کهکشان M82: در گوشه پایین و چپ، کهکشان مارپیچی M81، احاطه شده در میان بازوهای مارپیچی آبی رنگ و در گوشه بالا و سمت راست، کهکشان نامنظم M82 با ابرهای گاز و غبار قرمز رنگ خود قرار گرفته اند. این منظره حیرت انگیز و شگفت آور نشان دهنده قفل شدن این دو کهکشان عظیم الجثه و باستانی از میلیاردها سال قبل در نبردی گرانشی است. گرانش هر یک از این کهکشان ها در طول هر صد میلیون سال، اثر چشم گیری بر کهکشان دیگر دارد. در آخرین نوبت، گرانش کهکشان M82 احتمالاً باعث افزایش امواج چگالی حول کهکشان M81 و در نتیجه غنی شدن بازوهای مارپیچی آن گردیده است. از طرفی کهکشان M81 باعث ایجاد مناطق بسیار فعال تشکیل ستاره ای و همچنین برخورد پرانرژی ابرهای گاز در کهکشان M82 گردیده به صورتی که این کهکشان در طول موج پرتوهای X می درخشد. این نبرد بزرگ از زمین از میان درخشش ضعیف یک سحابی شار مجتمع (Integrated Flux Nebula)، مخلوطی از ابرهای گاز و غبار پراکنده در کهکشان راه شیری، که چندان مورد مطالعه نیز قرار نگرفته، دیده می شود. طی چند میلیارد سال، تنها یک کهکشان باقی خواهد ماند.

کهکشان M81

یکی از درخشان‌ترین کهکشان‌هایی که در آسمان دیده می‌شود، و تقریباً هم‌اندازه‌ی کهکشان راه شیری است، کهکشان M81 عظیم و زیبا است. این کهکشان مارپیچی در صورت فلکی شمالی خرس بزرگ (دب‌اکبر) قرار دارد. کهکشان M81، بازوهای مارپیچی آبی و خطوط غبار کیهانی در مقیاسی مقایسه‌پذیر با راه شیری دارد. خطوط غبار خلاف بازوهای مارپیچی در میان قرص کهکشان و در سوی چپ مرکز آن در حرکتند. این خطوط غبار احتمالاً ناشی از برخورد نزدیک میان M81 و همدم کوچکش کهکشان M82 است. بررسی ستاره‌های متغیر در این کهکشان یکی از دقیق‌ترین اندازه‌گیری‌ها در فاصله‌ی کهکشانی دوردست را در اختیار دانشمندان گذاشته است: این کهکشان ۱۱/۸ میلیون سال نوری از ما فاصله دارد.

کهکشان M82

کهکشان M82 که به دلیل شکل ظاهری کشیده‌اش کهکشان سیگار هم خوانده می‌شود، کهکشانی انفجاری است که اَبَر باد دارد. در واقع  از طریق انفجارهای ابرنواختری پیاپیی که در آن رخ داده است و بادهای قدرمتمند ستاره‌های پُرجرمش، انفجار ستاره‌هایی که در M82 در حال شکل گیری‌اتد با پرتاب کردن سیلی از مواد به طرف بیرون همراه می‌شود. انرژی برخی از گازهای این اَبَرباد با عناصر سنگین که در ستاره‌های پرجرم ساخته شده‌است، غنی شده و باعث فرارشان به‌سمت فضای بین کهکشانی شده است. داده‌های به دست‌آمده از فیلتر نوار نازکی که در این تصویر در نوردهی طولانی مدت از آن استفاده شده است، ساختار کلاه مانند کم‌نوری را آشکار کرده است. این کلاه که در فاصله‌ی ۳۵ هزار سال نوری دورتر از ما در بالا و چپ کهکشان قرار دارد، هاله‌ی کهکشانی از مواد است که به وسیله‌ی شوک اَبَرباد یا تابش شدید فرابنفش ستاره‌های پرجرم و جوان هسته‌ی کهکشان یونیده شده‌اند. این انفجارها به علت نزدیک بودن کهکشان M82 با کهکشان همسایه‌اش کهکشان M81 آغاز شده است می‌بایست حدود ۱۰۰ میلیون سال دیگر حتی بیشتر طول بکشد. کهکشان M82 در فاصله ۱۲ میلیون سال نوری ما نزدیک مرز شمالی دب اکبر قرار دارد.

کهکشان M82 یکی از اجرام فهرست مسیه، معروف به کهکشان سیگار، در صورت فلکی دب اکبر است که حدود ۱۲میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد. سه شنبه شب، اول بهمن ۱۳۹۲ (۲۱ ژانویه ۲۰۱۴)، دانشجویان و اعضای رصدخانه دانشگاه لندن (University of London Observatory)، ابرنواختری را در این کهکشان رصد کردند که قدر آن حدود ۱۱.۵ تخمین زده می شود.

برای خواندن مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید. (آپسیس رسانه تخصصی ژئوماتیک)

? منبع: مجله آسمان شب