دقت مطلق و دقت نسبی

کامنت دکتر محمد سعادت سرشت در زمینه دقت مطلق و نسبی در گروه تلگرام فتوگرامتری و پهپاد

دقت مطلق، موقعیت عوارض نسبت به یک شبکه مرجع است که افزایش آن موجب بهبود دقت موقعیت نسبی عوارض دور از هم می شود. مثلاً موقعیت نسبی گوشه دو ساختمان در جنوب و شمال شهر با افزایش دقت مطلق بهبود می یابد. برای افزایش دقت مطلق در شبکه های فتوگرامتری، ناچار به استفاده از نقاط کنترل زمینی حاصل از gnss در یک شبکه dgps یا استفاده از مشاهدات دقیق rtk gnss هوایی در سرتاسر منطقه هستیم.

دقت نسبی به موقعیت نسبی عوارض همسایه و نزدیک به هم برمی گردد مثلاً دو گوشه یک ساختمان چقدر از لحاظ نسبی دقیقند و بر و کف ساختمان با چه دقتی قابل حصول است. دقت نسبی در شبکه های فتوگرامتری به کیفیت تصاویر، صحت کالیبراسیون دوربین، میزان پوشش و هندسه تقاطع، و تراکم نقاط گرهی برمی گردد.

در بعضی کاربردها دقت مطلق مهم است مثلاً مکانیابی دریچه فلکه آب مدفون شده زیر آسفالت جلو هر ساختمان مسکونی با gps
اما در بعضی کاربردها دقت نسبی مهم است مثلا بر و کف یک پارسل شهری. در اینجا مهم نیست که موقعیت مطلق پارسل در سطح شهر دقیقاً کجاست بلکه موقعیت نسبی گوشه های آن مهم است.

سوال: وقتی صحبت از خطای نقشه میشود منظور خطای مطلق است یا نسبی؟
جواب: برایند خطای مطلق و نسبی مدنظر است.

سوال: سطح خطای مطلق و نسبی یک نقشه به چه عواملی برمی گردد؟
جواب: بسته به روش تهیه نقشه، میزان خطای مطلق و نسبی می تواند متفاوت باشد. در نقشه برداری زمینی، خطای مطلق به پیمایش و خطای نسبی به برداشت برمیگردد. در فتوگرامتری، خطای مطلق به مثلث بندی هوایی و خطای نسبی به تبدیل و ترسیم برمیگردد.
بطورکلی روش نقشه برداری زمینی خطای مطلق بالا و خطای نسبی پایین است اما در فتوگرامتری خطای مطلق کم و خطای نسبی زیاد است. بخاطر همین در کاداستر مجبورند بر ساختمانها را مترکشی کنند زیرا خطای نسبی در نقشه تبدیل شده فتوگرامتری معمولا بالاست!

سوال: خطای مطلق و نسبی چه نسبتی باید داشته باشند؟
جواب: خطای مطلق چون به اسکلت کار برمیگردد منطقا باید کمتر از خطای نسبی باشد. مثلا در فتوگرامتری سعی میکنیم ١:۴ خطای نقشه را به خطای مطلق (واریانس مثلث بندی هوایی) و ٣:۴ ان را به خطای نسبی (واریانس تبدیل و ترسیم) اختصاص بدهیم.

سوال: خطای مطلق و نسبی رفتاری اتفاقی یا سیستماتیک دارند؟
جواب: خطاها می توانند از هر دو نوع باشند و بسته به فناوری مورد استفاده متفاوت است اما معمولا خطای مطلق حتی اگر بصورت خطای اتفاقی باشد چون در سرتاسر منطقه یک نوع خطای تدریجی ایجاد میکند بصورت موضعی رفتاری از خطای سیستماتیک از خود به نمایش میگذارد. برای مثال میتوان مختصات گوشه های یک ساختمان را با هم یک شیفت و دوران جزیی داد و خطای مطلق تک ساختمان را بهبود داد!