دانشمندان بعد از سال‌ها کار بر روی نقشه ها، پی بردند که ۱۵ کشور در دنیا بیشترین تلفات جانی و مالی ناشی از زلزله را داشته اند. طبق محاسبات دانشمندان، زلزله‌ها هر ساله در سطح جهانی حدود ۴۰ میلیارد دلار خسارت وارد می‌کنند که بیشتر از ۷۵ درصد این رقم مربوط به ۱۵ کشوری است که در این مطلب به آن‌ها می‌پردازیم.
ززلزله هر ساله به طور متوسط جان ۲۰ هزار نفر را در سراسر دنیا می گیرد. وقتی زلزله ای رخ می دهد، فرصت بسیار کمی برای آماده کردن خودمان داریم و زنده ماندن مان تا حدود زیادی به شانس بستگی دارد. اصول ساختمان سازی، زمان وقوع زلزله و حتی وضعیت آب و هوا می تواند در میزان خرابی حاصل از یک زلزله نقش داشته باشد.
در گذشته تعیین مناطقی که بیشترین ریسک وقوع زلزله را دارند دشوار بود، چون هیچ روش استاندارد و جامعی برای مقایسه ی آثار زلزله در سراسر دنیا وجود نداشت. اما حالا به واسطه ی پروژه ی نقشه برداری تحت هدایت بنیاد مدل جهانی زمین لرزه، این کار امکان پذیر شده است.
۱- چین
چین سرزمینی زلزله خیز و پرجمعیت ترین کشور دنیا است. به همین دلیل تقریباً نیمی از تمامی مرگ و میرهای ناشی از زلزله همیشه متعلق به این کشور بوده است.
گرچه هزینه ی بازسازی های بعد از زلزله در چین در مقایسه با کشور ژاپن کمتر است اما از آنجایی که جمعیت چین بیش از ۱/۳ میلیارد نفر است، پتانسیل تلفات جانی ناشی از زلزله در این کشور بسیار بالا است. یکی از مرگبارترین زلزله های چین در دوران معاصر، زلزله ی ۷/۵ ریشتری شهر تانگشان در سال ۱۹۷۶ بود که ۲۴۲،۷۶۹ کشته داشت.
۲- ژاپن
کشور ژاپن روی یکی از زلزله خیزترین نقاط کره ی زمین، یعنی حلقه ی آتش اقیانوس آرام قرار گرفته است. حلقه ی آتش منطقه ای است که در آن شمار زیادی از زمین لرزه ها و فوران های آتشفشانی در حوضه ی اقیانوس آرام رخ می دهد. خوشبختانه، سیستم های هشدار زلزله در ژاپن در نوع خود بهترین هستند.
ژاپن در سال ۲۰۰۷ سیستمی راه اندازی کرد که پیش لرزه ها را از طریق شبکه ای متشکل از بیش از هزار دستگاه زلزله سنج در سرتاسر این کشور شناسایی می کند. این سیستم از طریق تلفن ها، تلویزیون ها و رادیو های سرتاسر ژاپن اعلام خطر می کند. در اینصورت حرکت قطارها متوقف می شود و مردم ژاپن چند ثانیه ای فرصت پیدا می کنند تا خود را برای زلزله آماده کنند.
با این حال، این زمان همیشه هم کافی نیست. زلزله ی ۶/۷ ریشتری ای که در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۸ در جزیره ی هوکایدو رخ داد، جان دست کم ۳۹ نفر را گرفت.
بدترین زمین لرزه ای که ژاپن به خود دیده، زمین لرزه ی ۷/۹ ریشتری توکیو، پایتخت ژاپن در سال ۱۹۲۳ بود که ۱۴۲،۸۰۷ کشته بر جای گذاشت.
۳- ایران
کشور ایران در محل برخورد دو صفحه ی تکتونیکی عربستان و اوراسیا قرار گرفته و همین مسأله باعث وقوع زمین لرزه های متعدد در این کشور می شود.
زلزله ی ۷/۳ ریشتری ای که سال گذشته در استان کرمانشاه ایران رخ داد بیش از ۴۰۰ کشته بر جای گذاشت. شدت زلزله به حدی بود که صدها کیلومتر آن طرف تر از کانون زلزله، در شهر بغداد، پایتخت عراق هم احساس شد.
اما تهران، پایتخت ایران، که در نزدیکی دامنه های بلندترین قله ی این کشور یعنی دماوند واقع شده، در حقیقت در منطقه ای قرار گرفته که بیشترین ریسک وقوع زلزله در ایران را دارد.
۴- فیلیپین
فیلیپین هم مانند ژاپن در حلقه ی آتش اقیانوس آرام قرار دارد. این کشور با برگزاری مانورهای زلزله خود را برای وقوع زمین لرزه های بزرگ آماده می کند.
۵- اندونزی
کشور اندونزی هم در حلقه ی آتش اقیانوس آرام قرار دارد.
اندونزی و فیلیپین، هر دو با عمده ی پهنه های فرورانش کره ی زمین احاطه شده اند، به همین دلیل است که در این مناطق فوران های آتشفشانی و زلزله های متعددی رخ می دهد. در زمین شناسی به منطقه ای از زمین که دو پوسته از سطح کره ی زمین به سمت یکدیگر حرکت کرده و یکی از پوسته ها به زیر پوسته ی دیگر می لغزد، پهنه ی فرورانش گفته می شود.
۶- ترکیه
زلزله بزرگ ترین تهدید طبیعی ای است که کشور ترکیه با آن رو به رو است. استانبول، بزرگ ترین شهر ترکیه، بر روی یک گسل فعال قرار دارد.
شهر استانبول که بیش از ۱۴ میلیون نفر جمعیت دارد و منطقه ی مرمره در اطراف این شهر را خطر زلزله ای عظیم تهدید می کند.
طبق پیش بینی دانشمندان، زلزله ای با بزرگی بیش از ۷ ریشتر در محدوده ی منطقه ی مرمره رخ خواهد داد که زمان آن مشخص نیست. تا به حال در این منطقه زلزله های زیادی رخ داده است و این روند ادامه خواهد داشت.
متأسفانه در صورتی که زلزله ی عظیمی رخ دهد، بسیاری از ساختمان های این منطقه را خطر فروپاشی تهدید می کند. در جریان زلزله ای که در سال ۱۹۹۹ در منطقه ی مرمره رخ داد، ۱۸ هزار نفر کشته و ۱۱۳ هزار ساختمان تخریب شدند.
امروزه بیش از ۲ میلیون ساختمان در شهر استانبول به میزان خطرناکی ناایمن هستند.
۷- هند
هند، دومین کشور پرجمعیت دنیا است، به همین دلیل پتانسیل تلفات جانی ناشی از زلزله در این کشور بسیار بالا است.
محدوده ی اطراف شهر دهلی در نزدیکی مرز صفحه ی تکتونیکی هند قرار دارد که همین مسأله ریسک وقوع زلزله را بالا برده است.
علاوه بر این، در هند ساختمان های آجری زیادی وجود دارد که در صورت وقوع زلزله به راحتی فرو می پاشند و مردم ساکن خود را زیر آوار له می کنند.
متوسط هزینه ی سالانه ی زلزله تنها در شهر دهلی به بیش از ۱۵۰ میلیون دلار می رسد.
۸- مکزیک
مکزیک یکی از زلزله خیزترین کشورهای دنیا است. این کشور بر روی سه مورد از بزرگ ترین صفحات تکتونیکی کره ی زمین، یعنی صفحات امریکای شمالی، کوکوس و اقیانوس آرام قرار گرفته است.
هر زمان که این صفحات تکتونیکی به همدیگر ساییده می شوند یا فشار می آورند، زلزله ای رخ می دهد.
مکزیکو سیتی، پایتخت کشور مکزیک هم در منطقه ای قرار گرفته که در گذشته بستر یک رودخانه بوده و سستی خاک آن می تواند شدت زمین لرزه های این منطقه را بیشتر کند، درنتیجه، زلزله های کوچک تبدیل به زلزله هایی بزرگ می شوند.
در سال ۱۹۸۵ زلزله ای ۸/۱ ریشتری در مکزیکو سیتی رخ داد که در جریان آن ۹۵۰۰ نفر کشته شدند.
ایالت باخا کالیفرنیا در شمال غربی کشور مکزیک، بیشترین ریسک وقوع زلزله در این کشور را دارد.
۹- نپال
کشور نپال شروع به ایجاد تغییراتی برای سازگار کردن روش های ساختمان سازی با زلزله کرده تا خانه ها و مدارس ایمن تری در برابر زلزله ساخته شود.
طبق گفته های دانشمندان، برای اینکه ساختمان های ایمنی داشته باشیم لزوماً نیازی به کنار گذاشتن طراحی سنتی خانه ها نیست، بلکه باید یاد بگیریم تا شیوه های سنتی را به شکلی مناسب با زلزله سازگار کنیم.
۱۰- پاکستان
کوهستان های پاکستان هم مستعد وقوع زلزله هستند. در سال ۲۰۰۵، زلزله ای ۷/۶ ریشتری در شهر مظفر آباد در کوه های منطقه ی کشمیر رخ داد که به دنبال آن ۷۶ هزار نفر کشته شدند.
کشور پاکستان بر روی صفحات تکتونیکی هند و اوراسیا قرار گرفته و به همین دلیل زمین لرزه های متعددی در این منطقه رخ می دهد. نواحی شمالی کشور پاکستان مثل شهر مظفر آباد که در ارتفاعات قرار دارند، بیشترین ریسک وقوع زلزله در این کشور را دارند.
۱۱- بنگلادش
بنگلادش یکی از پرجمعیت ترین کشورهای دنیا است. شهر داکا، پایتخت بنگلادش، در میان تمام شهرهای دنیا بیشترین تراکم جمعیتی را دارد. در سال ۲۰۱۶، نتایج تحقیقی که با استفاده از جی پی اس بر روی کشورهای بنگلادش، هند و میانمار انجام شده بود نشان داد، نواحی شمال شرقی شبه قاره ی هند به دلیل اینکه در محل برخورد این شبه قاره با قاره ی آسیا قرار دارند، ریسک وقوع زلزله در آن ها بسیار بالا است.
طبق این تحقیق، این نواحی بر روی یک گسل فعال قرار دارند که می تواند زلزله های بسیار عظیمی مشابه زلزله ی ۹ ریشتری ژاپن در سال ۲۰۱۱ ایجاد کند.
به گفته ی دانشمندان، در صورت وقوع یک زلزله ی عظیم در بنگلادش، این حادثه دست کم ۱۴۰ میلیون نفر را تحت تأثیر قرار خواهد داد. اطلاعات تاریخی ای که زمین شناسان درباره ی این منطقه در اختیار دارند برای پیش بینی چنین زلزله ای کافی نیست اما آن ها پیش بینی می کنند که این زلزله در صورت وقوع بسیار عظیم و به بزرگی ۸/۲ ریشتر یا حتی بزرگ تر خواهد بود.
۱۲- اکوادور
حرکت صفحه ی تکتونیکی نازکا در زیر قاره ی امریکای جنوبی، کشور اکوادور را مستعد زلزله کرده است. این پهنه ی فرورانش عامل بزرگ ترین زمین لرزه ی قرن بیستم یعنی زلزله ی ۹/۵ ریشتری کشور شیلی در سال ۱۹۶۰ بود.
پرجمعیت ترین منطقه ی اکوادور، یعنی استان گوایاس هم یکی از مناطقی است که بیشترین ریسک وقوع زلزله در این کشور را دارد. این استان حدود ۳ میلیون نفر جمعیت دارد.
در سال ۱۹۸۷ زلزله ای ۷/۲ ریشتری در کیتو، پایتخت اکوادور رخ داد که بر اثر آن ۵ هزار نفر جان خود را از دست دادند. در سال ۱۹۴۹ هم ۶ هزار نفر در جریان زلزله ی ۶/۸ ریشتری شهر آمباتو، در مرکز اکوادور کشته شدند.
۱۳- گواتمالا
یکی از بدترین زلزله های رخ داده، زلزله ی ۷/۵ ریشتری گواتمالا در سال ۱۹۷۶ بود که ۲۳ هزار کشته بر جای گذاشت. این زلزله در شهر چیمالتنانگو، در فاصله ی ۶۴ کیلومتری غرب پایتخت گواتمالا رخ داد.
منطقه ی گواتمالا در این کشور که شهر گواتمالا، پایتخت آن را هم در بر می گیرد، بیشترین ریسک وقوع زلزله در کشور گواتمالا را دارد. در سال ۱۹۹۱، زلزله ای به بزرگی ۶/۲ ریشتر در شهر گواتمالا رخ داد که ۲۵ کشته داشت.
در سال ۲۰۱۲ هم ۴۸ نفر بر اثر زلزله ی ۷/۳ ریشتری شهر سن مارکوس در غرب کشور گواتمالا کشته شدند.
۱۴- امریکا
در کشور امریکا، ۱۱۲ سال پیش زلزله ای عظیم در شهر سانفرانسیسکو رخ داد که در جریان آن ۳ هزار نفر کشته شدند، ۴۷۶ کیلومتر از خط ساحلی کالیفرنیا ترک برداشت و بیشتر ساکنان شهر بی خانمان شدند.
ریسک وقوع زلزله در شهر سانفرانسیسکو به دلیل وجود گسل سن آدریاس دائمی است. سن آندریاس یکی از ۷ گسل بزرگ منطقه ی خلیج سانفرانسیسکو است. در سال ۱۹۸۹، زلزله ای به بزرگی ۶/۹ ریشتر در این منطقه رخ داد که به دنبال آن ۶۲ نفر کشته شدند. طبق گزارشات، ۷۶ درصد احتمال دارد که طی ۳۰ سال آینده زلزله ی عظیم دیگری به بزرگی ۷ ریشتر در شهر سانفرانسیسکو رخ دهد.
علاوه بر ایالت کالیفرنیا، شهر سیاتل هم بیشترین ریسک وقوع زلزله در امریکا را دارد. در صورت حرکت پهنه ی فرورانش بسیار وسیع کاسکادیا، زلزله ی حاصل بزرگی ای بین ۸/۷ تا ۹/۲ ریشتر خواهد داشت.
طبق تخمین مقامات مسئول، نزدیک به ۱۳ هزار نفر بر اثر زلزله ی کاسکادیا و وقوع سونامی از بین خواهند رفت. احتمال وقوع این حوادث طی ۵ دهه ی آینده، ۱ به ۳ است.
۱۵- پرو
کشور پرو در امتداد مرز صفحات تکتونیکی امریکای جنوبی و نازکا قرار دارد. در سال ۱۹۷۰ زلزله ای ۷/۹ ریشتری در این کشور رخ داد که ۶۶ هزار کشته بر جای گذاشت. این زمین لرزه در شهر ساحلی پیسکو، در غرب پرو رخ داد.
ناحیه ی اطراف لیما، پایتخت پرو، بخشی از منطقه ای است که بیشترین ریسک وقوع زلزله در کشور پرو را دارد. منطقه ی ارکیپا در جنوب پرو هم دومین منطقه ی مستعد زلزله در این کشور است.
