تحلیل هشت ساله تعرفه خدمات نقشه برداری بین سال های 1391 تا 1398
مقدمه:
«تعرفه» ، واژه ای آشنا برای فعالان بخش خصوصی و دولتی ، واژه ای که برخی از آن به نیکی و برخی به عنوان الزام بی فایده یاد میکنند . با نگاهی به واژه نامه دهخدا به تعریف زیر برای تعرفه میرسیم :
لغت‌نامه دهخدا
تعرفة. [ ت َ رِ ف َ ] (ع اِ) صورت قیمت و ارزش متاع یا صورت مالیاتی که به کالا تعلق میگیرد چون تعرفه گمرکی .
فرهنگ فارسی عمید
(اسم) [عربی: تعرفَة] ۱. فهرست و سیاهۀ قیمت کالاها.
فرهنگ فارسی معین
(تَرِ فِ) [ ع . تعرفة ] 1 – (مص م .) معرفی کردن ، شناساندن . 2 – (اِ.) فهرست قیمت کالاها. 3 – صورت مالیات و عوارضی که به اجناس تعلق گیرد.
از دیدگاه کسب و کار مهندسی در ایران «تعرفه» اصطلاحا به بخشنامه ای اطلاق میشود که معمولا همه ساله از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور و یا نهاد های مشابه صادر میشود و غالبا شامل فهرستی است که در آن فهرست خدمات مهندسی به همراه حق الزحمه آنها درج شده است .
تعرفه از آن جهت که در دسته گروه دوم (لازم الاجرا) قرار دارد ، لذا میتواند از نظر حقوقی جایگاه بالایی داشته و اهرم قدرتمندی برای تعیین حق الزحمه اجرای خدمات مهندسی در کشور باشد .
مهندسی نقشه برداری نیز از آن دسته خدماتی است که به صورت سالیانه تعرفه آن طی بخشنامه ای صادر شده و مبنای قیمت گذاری و معیار عقد قرارداد های نقشه برداری توسط شرکت های مهندسین مشاور است .
هدف از این تحلیل ، بررسی میزان و نوع تغییرات اعمال شده سالانه به تعرفه خدمات نقشه برداری با استفاده از چند نمونه پرکاربرد تعرفه در مدت هشت ساله و همچنین بررسی مقایسه ای میزات تاخیرات ابلاغ بخشنامه در سالهای مختلف و مقایسه اجمالی میزان افزایش آن با نرخ تورم سالانه میباشد .
بدیهی است این تحلیل ممکن است حاوی اشکالات شکلی و یا محاسباتی باشد ، لذا از خوانندگان محترم درخواست میشود در صورت مشاهده این موارد و یا درصورتی که پیشنهاد و یا انتقادی نسبت به محتوای آن دارند ، آن را با واحد فنی شرکت مهندسین مشاور جهان نقشه پرداز در میان بگذارند .
اصول تحقیق:
در این تحلیل تعرفه خدمات نقشه برداری بین سال های 1391 تا 1398رو مورد بررسی قرار گرفته است.با توجه به اینکه مقایسه کلیه ردیف های تعرفه فرایندی زمانبر میباشد لذا 7 ردیف از تعرفه خدمات نقشه برداری که جزو پرکاربرد ترین خدمات میباشد به شرح جدول 1 انتخاب شده است . در هر یک از خدمات مذکور طبقه بندی ، مقیاس و یا توپوگرافی پرکاربرد تر به عنوان نمونه انتخاب گردید.
جدول 1: ردیف تعرفه های نمونه اتخاب شده
| ردیف | عنوان خدمات در تعرفه | ردیف در تعرفه سال 1398 |
| 1 | تجهیز کارگاه | بند 14 |
| 2 | عملیات زمینی (استرو) تهیه نقشه 1:2000 از تصویر رقومی با GSD از 15 تا 20CM با منحنی 2M باتوپوگرافی تپه ماهور | 72011412 |
| 3 | عملیات تهیه نقشه 1:500 به روش مستقیم زمینی در طبقه بندی تپه ماهور با منحنی 25cm | 72021412 |
| 4 | عملیات تبدیل و ترسیم برای تهیه نقشه 1:2000 از تصویر رقومی با GSD از 15 تا 20 سانتیمتر با عوارض شهری(با منحنی تراز 1 مترا) با طبقه بندی عوارض شهری 50% تا 80% | 72011462 |
| 5 | تهیه نقشه 1:2000 کاداستر غیر شهری به روش زمینی با تراکم قطعات 2 تا 4 قطعه در هکتار | 72031212 |
| 6 | تعیین موقعیت نقاط با استفاده از گیرنده های ماهواره ای – فاصله نقاط کمتر از 10 کیلومتر | 72061112 |
| 7 | ترازیابی درجه سه – توپوگرافی تپه ماهور | 72051112 |
ضمنا مهم است که تعرفه خدمات مهندسی در ابتدای هر سال منتشر شود ، ولی متاسفانه شاهد تاخیر در ابلاغ بخشنامه تعرفه در سالهای مختلف هستیم . تاخیر در ابلاغ تعرفه میتواند مشکلات عدیده ای از جمله موارد زیر را برای کارفرمایان و مجریان خدمات مهندسی ایجاد نماید :
– عدم امکان براورد دقیق هزینه های اجرای طرح های مهندسی توسط دستگاه های اجرایی و کارفرمایان
– بلاتکلیفی کارفرمایان برای برگزاری مناقصه و استعلام قیمت خدمات مهندسی
– بروز اختلاف بین کارفرما و مجری خدمات مهندسی در خصوص تعدیل قیمت قرارداد در صورت ابلاغ تعرفه پس از انعقاد قرارداد
– کاهش سطح نسبی ارقام خدمات مهندسی و عدم تناسب آن با میزان افزایش هزینه ها و تورم
لذا بر آن شدیم که میزان تاخیر در انشار تعرفه را در بازه 8 ساله و بر اساس تاریخ ابلاغ بخشنامه بررسی نماییم . ضمنا مقایسه ای بین میزان افزایش تعرفه و نرخ تورم سالیانه در آن سال و سال گذشته داشتیم .
میزان تاخیرروزانه در انتشار تعرفه خدمات نقشه برداری 8 سال اخیر
1398-1391
در سال 1393 تعرفه خدمات نقشه برداری ابلاغ نشده است .
(1) بررسی 8 ساله حق الزحمه تجهیز کارگاه در تعرفه خدمات نقشه برداری و تغییرات آن بین سال های 1391 تا 1398
حق الزحمه و تغییرات 8 ساله تجهیز کارگاه 98-91 |
|||
|
ردیف |
سال |
حق الزحمه تجهیزکارگاه(ریال) |
درصد نغییر نسبت به سال گذشته |
|
1 |
1391 | 13.000.000 | – |
|
2 |
1392 |
20.000.000 |
53%+ |
|
3* |
1393 |
20.000.000 |
0%+ |
|
4 |
1394 |
30.000.000 |
50%+ |
|
5 |
1395 |
50.000.000 |
30%+ |
|
6 |
1396 |
55.000.000 |
10%+ |
|
7 |
1397 |
60.000.000 |
9%+ |
| 8 | 1398 |
80.000.000 |
33%+ |
*تعرفه خدمات سال 1393مطابق با سال 1392 در نظر گرفته شده است.
(2) بررسی 8 ساله حق الزحمه عملیات زمینی تهیه نقشه 1:2000 از تصویر رقومی با GSD از 15 تا 20CM با منحنی 2M با توپوگرافی تپه ماهور در تعرفه خدمات نقشه برداری و تغییرات آن بین سال های 1391 تا 1398
حق الزحمه و تغییرات 8 ساله عملیات زمینی برای تهیه نقشه 1:2000 از تصویر رقومی 91-98 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*تعرفه خدمات سال 1393مطابق با سال 1392 در نظر گرفته شده است.
(3) بررسی 8 ساله حق الزحمه عملیات تهیه نقشه 1:500 به روش مستقیم زمینی در طبقه بندی تپه ماهور با منحنی 25 سانتی متر در تعرفه خدمات نقشه برداری وتغییرات آن بین سال های 1391 – 1398
حق الزحمه و تغییرات 8 ساله عملیات تهیه نقشه 1:500 به روش مستقیم زمینی در طبقه بندی تپه ماهور با منحنی 25 سانتی متر متر 91 – 98 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*تعرفه خدمات سال 1393مطابق با سال 1392 در نظر گرفته شده است.
(4) بررسی 8 ساله حق الزحمه عملیات تبدیل و ترسیم برای تهیه نقشه 1:2000 از تصویر رقومی با GSD از 15 تا 20 سانتیمتر با عوارض شهری (با منحنی تراز 1 متراز مناطق مورد لزوم) با طبقه بندی عوارض شهری 50% تا 80% و تغییرات آن بین سال های 1391 – 1398
حق الزحمه و تغییرات 8 ساله عملیات تبدیل و ترسیم برای تهیه نقشه 1:2000 از تصویر رقومی با GSD از 15 تا 20 سانتیمتر با عوارض شهری(با منحنی تراز 1 متراز مناطق مورد لزوم) با طبقه بندی عوارض شهری 50% تا 80% و تغییرات آن بین سال های 1398-1391 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*تعرفه خدمات سال 1393مطابق با سال 1392 در نظر گرفته شده است.
(5) بررسی 8 ساله حق الزحمه تهیه نقشه 1:2000 کاداستر غیر شهری به روش مستقیم زمینی-با تراکم قطعات 2 تا 4 قطعه در هکتار و تغییرات آن بین سال های 1391 تا 1398
حق الزحمه و تغییرات 8 ساله تهیه نقشه 1:2000 کاداستر غیر شهری به روش مستقیم زمینی 98-91 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*تعرفه خدمات سال 1393مطابق با سال 1392 در نظر گرفته شده است.
(6) بررسی 8 ساله حق الزحمه تعیین موقعیت نقاط با استفاده از گیرنده های ماهواره ای با طبقه بندی متوسط فاصله نقاط کمتر از 10 کیلومتر- با واحد ایستگاه در تعرفه خدمات نقشه برداری و تغییرات آن بین سال های 1391 تا 1398
حق الزحمه و تغییرات 8 ساله تعیین موقعیت نقاط با استفاده از گیرنده های ماهواره ای با طبقه بندی متوسط فاصله نقاط کمتر از 10 کیلومتر |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*تعرفه خدمات سال 1393مطابق با سال 1392 در نظر گرفته شده است.
(7) بررسی 8 ساله حق الزحمه ترازیابی درجه سه با طبقه بندی تپه ماهور- با واحد کیلومتر در تعرفه خدمات نقشه برداری و تغییرات آن بین سال های 1391 تا 1398
حق الزحمه و تغییرات 8 ساله ترازیابی درجه سه 98-91 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*تعرفه خدمات سال 1393مطابق با سال 1392 در نظر گرفته شده است.
میانگین درصد تغییرات تعرفه در خدمات نمونه های انتخاب شده سال های 1391 تا 1398
|
ردیف |
شرح خدمات | 1391 | 1392 | 1393 | 1394 | 1395 | 1396 | 1397 |
1398 |
|
1 |
هزینه تجهیز کارگاه | – | 53% | 0% | 50% | 30% | 10% | 9% |
33% |
|
2 |
حق الزحمه عملیات زمینی برای تهیه نقشه 1:2000از تصویر رقومی باGSDاز 15تا20سانتی متر با منحنی تراز 2متر | – | 65% | 0% | 44% | 22% | 9% | 9% |
68% |
|
3 |
حق الزحمه عملیات زمینی برای تهیه نقشه 1:2000از تصویر رقومی باGSDاز 10تا20سانتی متر با منحنی تراز 1متر | – | 64% | 0% | 45% | 4%- | 9% | 9% |
68% |
|
4 |
حق الزحمه عملیات زمینی برای تهیه نقشه 1:2000 ازتصویر رقومی با GSDاز 15 تا 20 سانتیمتر با عوارض شهری | – | 55% | 0% | 45% | 1% | 10% | 11% |
55% |
|
5 |
حق الزحمه تهیه نقشه 1:2000کاداستر غیر شهری | – | 61% | 0% | 45% | 14% | 10% | 10% |
53% |
|
6 |
حق الزحمه تعیین موقعیت نقاط با استفاده از گیرنده های ماهواره ای | – | 77% | 0% | 38% | 1% | 8% | 8% |
76% |
|
7 |
حق الزحمه ترازیابی درجه سه | – | 63% | 0% | 51% | 29% | 10% | 9% |
60% |
|
8 |
میانگین |
– | 62% | 0% | 45% | 13% | 9% | 9% |
59% |
*نرخ تورم و شاخص سالانه بهای کالا ها و خدمات مصرفی
|
ردیف |
سال |
نرخ تورم سالانه |
|
1 |
1391 |
30.5 |
|
2 |
1392 |
34.7 |
|
3 |
1393 |
15.6 |
|
4 |
1394 |
11.9 |
|
5 |
1395 |
9 |
|
6 |
1396 |
9.6 |
|
7 |
1397 |
26.9 |
|
8 |
1398 |
45 ** |
*مرجع : بانک مرکزی
* بر اساس نرخ تورم 6 ماهه سال 98 پیش بینی نرخ تورم تا پایان سال 98
نمودار مقایسه ای درصد افزایش تعرفه و تورم سالیانه
نمودارمقایسه میزان درصد افزایش تعرفه با میزان تورم همان سال
نمودارمقایسه میزان درصد افزایش تعرفه با میزان تورم سال گذشته
نتایج تحقیق
بررسی میزان تاخیرات ابلاغ بخشنامه تعرفه خدمات نقشه برداری در این بازه زمانی نشان میدهد بصورت میانگین حدود 5 ماه تاخیر در ابلاغ بخشنامه وجود داشته است . این در صورتی است که از عدم ابلاغ بخشنامه تعرفه در سال 1393 چشمپوشی کنیم .
بیشترین تاخیر مربوط به سال 1392 است که تعرفه با بیش از 10 ماه تاخیر و اواسط بهمن ماه منتشر شد و سریعترین زمان نیز مربوط به سال 1396 است که 18 اردیبهشت تعرفه به دست فعالین این حوزه رسید .
از نظر میزان افزایش تعرفه هم سال 1392 با میانگین تخمینی 62% افزایش و بعد از آن سال 1398 با 59% افزایش رکورد دار بیشترین افزایش تعرفه هستند و در طرف دیگر سال 1393 به دلیل عدم انتشار تعرفه و سالهای 1396 و 1397 تنها با میانگین تخمینی 9% افزایش کمترین میزان افزایش را دارا هستند .
مقایسه میزان افزایش تعرفه با درصد تورم سالیانه هر سال هم نشان میدهد سال 1392 افزایش تعرفه بیشترین اختلاف مثبت با تورم را داشته که62% افزایش تعرفه در مقابل تورم سالیانه 35% را نشان میدهد ( در نظر داشته باشید که این مقایسه برای سال 1393 با جمع تورم سالیانه سال های 1393 و 1392 انجام شده ) . بیشترین اختلاف منفی هم مربوط به سال 1396 است که تنها 9% افزایش تعرفه در مقایسه با تورم سالیانه 27 درصدی را نشان میدهد.
چنانچه این مقایسه را با تورم سال قبل انجام دهیم بهترین آمار مربوط به سال 98 با اختلاف +32% و بدترین آمار مربوط به سال 1393 با اختلاف -35% است.
درسال 92تاخیر زیادی در انتشار تعرفه خدمات نقشه برداری صورت گرفته که این موضوع را میتوان یکی از دلیل های نداشتن تعرفه خدمات در سال 93دانست بنظر ضرورتی برای تعرفه 93نبوده و از آن طرف در سال 94کمترین تاخیر را داشته ایم.
باتوجه به 45درصدافزایش حق الزحمه در تعرفه سال 94را میتوان به عنوان جبران کننده عدم انتشار تعرفه خدمات سال 93بیان کرد.
درصد تغییرات حق الزحمه درسال 92بین بازه 77-53درصد بوده که این مقادیر در نمونه های گزارش ما اختلاف بالایی ندارند.
درصد تغییرات حق الزحمه درسال 94 بین بازه 51-38درصد بوده که این مقادیر در3نمونه از گزارش ما برابر و با دیگر نمونه های گزارش اختلاف بالایی ندارند.
درصد تغییرات حق الزحمه در سال 95 بین بازه 30-4-درصد بوده که این مقادیز در نمونه های گزارش اختلاف قابل توجهی دارند و در دو نمونه برابر میباشند و این کاهش درصد تغییرات را بعنوان تحلیل محسوسی بین نمونه های موجود میتوان بیان کرد.
درصد تغییرات حق الزحمه در سال 96بین بازه 10-8درصد بوده که این مقادیر دراکثر نمونه های ما برابر بوده یا با اختلاف یک درصد قابل مشاهده است.
درصد تغییرات حق الزحمه در سال97بین بازه 11-8درصد بوده که این مقادیر دراکثر نمونه های ما برابر بوده یا با اختلاف یک درصد قابل مشاهده است.
درصد تغییرات حق الزحمه درسال 98بین بازه 76-33درصد بوده که این مقادیر در نمونه های گزارش ما اختلاف بالایی ندارند.
درنتیجه میتوان گفت بالاترین درصد افزایش در ابتدا متعلق به سال 92و سپس سال 98 میباشد.
در مقایسه بیشترین افزایش انجام شده در نمونه های تصادفی مشاهدات ماهواره ای در سال 1392 و سال 1398 به ترتیب با 77% و 76% بیشترین افزایش را نسبت به سال گذشته داشته اند و در مقابل عملیات استرو تهیه نقشه 1:2000از تصویر رقومی با 4% کاهش در سال 1395 ، کاهش تعرفه را در این سال برای این خدمت مهندسی نشان میدهد.
فارغ از بررسی های فنی ، در بخشنامه تعرفه سال1398 توضیحی بدین شرح اضافه شده است که تاکیدی بر عدم ارائه مینوس و پلوس در فرایند انتخاب مشاور در روش تعرفه است :
چنانچه انتخاب مشاور برای انجام خدمات نقشه برداری به روش تعرفه، موضوع بند (6) ماده (16) آئین نامه خرید خدمات مشاوره، مصوبه شماره 193542/ت42986ک مورخ 1388/10/1، انجام شده باشد، اعمال هرگونه ضریب افزایشی یا کاهشی (پلوس یا مینوس) به دستورالعمل پیوست ممنوع است. همچنین استفاده از این تعرفه در روش های انتخاب بر اساس کیفیت (QBS) و انتخاب بر اساس کیفیت و قیمت (QCBS) ممنوع است.
در تعرفه سال 1395 نیز تحولی در نگارش تعرفه ایجاد شد . در این سال علاوه بر جدول طبقه بندی و حق الزحمه اجرای هریک از خدمات نقشه برداری ، شرح خدمات مورد نیاز برای اجرای هر خدمت بصورت خلاصه اما جامع در یک صفحه اضافه شد که کمک شایانی در استفاده از تعرفه کرد . ضمنا در همین سال فهرست خدمات در محل درج ردیف تعرفه به صفحه مورد نظر در تعرفه لینک شد که موجب سهولت جستجوی در تعرفه گردید.
تهیه : شرکت مهندسین مشاور جهان نقشه پرداز
عباس خالقی نژاد
مهدیه لب جوبی
پاییز1398
منابع:
- جدول نرخ تورم و شاخص سالانه بانک مرکزی cbi.ir
- بخشنامه ابلاغ تعرفه خدمات نقشه برداری به دستگاه های اجرایی و مهندسان مشاور ، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ، نظام فنی و اجرایی کشور ، سال های 1398-1391 sama.mporg.ir
- لغت نامه دهخدا ، فرهنگ واژگان عمید ، فرهنگ واژگان عمید ، نسخه تحت وب
