نقشه برداری
درواقع نقشه برداری انتقال اطلاعات مکانی یا داده ها به صفحه ای صاف و یا مانیتور کامپیوتر است که از سمبل ها و نمادهای گرافیکی در جهت نمایش آن ها استفاده می گردد. از طرفی نقشه را تصویری قائم از سطح زمین بر روی مسطحی مستوی (صاف) نیز می دانند.
نقشه تصویری قائم از سطح زمین بر روی سطح مستوی (صاف) است.
نقشه ها با توجه به اهداف نقشه و خصوصیات کاربردی نقشه به اشکال مختلف ساخته می شود. مثال: چنانچه اطلسی را بخواهیم برای مقطع ابتدایی تولید نمائیم و بدانیم که کودکان از آن بهره می گیرند این نقشه بسیار ساده بوده،لیکن اگر بخواهیم جهت طراحان و مهندسان سد محوطه آن را نمایش دهیم در این صورت نقشه باید حاوی اطلاعات بسیار ساده بوده و پیچیده باشد.
هدف نقشه
نقشه ها تک منظوره و یا چندمنظوره ساخته می شوند:
نقشه های چندمنظوره :این نوع نقشه برای اهداف مختلف و حتی کاربران مختلفی ساخته می شوند. نمونه آن را می توان نقشه های توپوگرافی و یا داده ها نام برد. نقشه های تک منظوره: این نوع نقشه ها هدفش ارائه منظور خاصی است مثلاً نقشه توزیع جمعیت، نقشه های آماری، نقشه های خاک شناسی و …
مفاد و مندرجات نقشه
مفاد نقشه به هدف و کاربرد آن بستگی دارد سه دسته و یا کلاس را می توان در مندرجات و مفاد نقشه منظور کرد که عبارتند از :
- مندرجات ابتدایی (موضوع اصلی) : این مندرجات موضوع اصلی نقشه است برای مثال نقشه زمین شناسی و گسل و..است.
- مندرجات ثانوی (نقشه و یا اطلاعات مبنا): مثل نقشه های توپوگرافی که از روی آن نقشه های موضوعی می شوند.
- مندرجات حمایت کننده و یا اضافی (اطلاعات حاشیه ای نقشه): اطلاعات حاشیه ای و یا حمایت کننده مانند لژاندر، مقیاس و عنوان
ملاحظه می شود که هر نقشه موضوعی درواقع یک نقشه مبنا دارد و موضوعات به آن اضافه شده و موضوعات غیر مرتبط حذف می گردند.از طرفی اطلاعات حاشیه ای نقشه (لژاندر)به ما در درک موقعیت به تصویر کشیده شده نقشه زمان تهیه آن و فهم اطلاعات مطرح در آن کمک می نماید.
طبقه بندی انواع نقشه
- نقشه های خطی
- نقشه های عکسی (عکس نقشه – اورتو فتو)
- نقشه با استفاده از تصاویر ماهواره ای
انواع نقشه ها را می توان به روش های متفاوتی تشخیص داد اولین تمایز و تشخیص ممکن بین نقشه های خطی و نقشه های عکسی آن است که در نقشه خطی عوارض به شکل سمبل هایی همراه با نوشته ها جهت بیان خصوصیات آن ها استفاده می گردند اما در نقشه عکسی عکس ها ی خود عوارض تصویر شده اند در نقشه های خطی منحنی های میزان نشان دهنده ارتفاعات بوده درحالی که در نقشه عکسی خود کوه و یا دره نمایش داده می شود و لذا عکس را می توان تفسیر نمود .فایده بسیار روشن نقشه عکسی تولید سریع آن نسبت به نقشه های خطی و سنتی است .فایده دیگر نقشه عکسی نمایش جزئیات بدون عمل جنرالیزه نمودن می باشد.از طرف دیگر مضراتی نیز دارد به طور مثال تفسیر یک عکس ممکن است برای کاربران غیرمتخصص مشکل ایجاد کند مثلاً کاربر از روی نقشه عکسی نوع پوشش گیاهی و یا کاربری زمین را کاملاً تشخیص نمی دهد از مضرات دیگر آن پنهان شدن برخی از عوارض در زیر ابرها و یا سایه در عکس است به طور مثال یک عارضه امکان دارد در سایه ابر و یا در سایه ساختمانی بلند قرار گیرد که در آن صورت روی عکس چیزی مشاهده نمی شود.
تفاوت های عکس با نقشه
- عکس تصویری است مرکزی ولی نقشه تصویری است قائم لذا در عکس جابجایی ناشی از ارتفاع یا جابجایی ناشی از تیلت از محور دوربین در عکس مشاهده می شود.
- مقیاس عکس در سراسر عکس یکسان نیست در مرکز مقیاس حقیقی و در گوشه ها کشیده است.
- یک تک عکس نمی تواند حاوی اطلاعات هوایی باشد و معمولاً زوج عکس دارای پوشش بوده و در این ناحیه عوارض برجسته دیده می شوند ولی از روی نقشه می توان اطلاعات هوایی استخراج کرد.
- عکس را می توان مطالعه و تفسیر ولی نقشه را نمی توانیم.
- عکس را سریع می توان به دست آورد ولی نقشه رانمی توانیم.
- نقشه حالت خلاصه تری از عکس است.
- رنگ های نقشه انتخابی است ولی طیف سیاه و سفید عکس کاملاً طبیعی است.
- نقشه دارای اسامی و نوشته و دارای شبکه است تصاویر ماهواره ای نیز در تولید نقشه های تصویری و یا ماهواره ای استفاده می شوند.
تشخیص عوارض زمین به دو حالت امکان پذیر است.
